İş Kazası ve Meslek Hastalığı

İş Kazası Nedir?

İş Kazası 5510 sayılı kanunun 13. Maddesinde aşağıdaki gibi tanımlanmıştır.

• Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
• İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
• Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
• 5510/4-a kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
• Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.

Olayın iş kazası olarak tanımlanması için işin yürütülürken meydana gelmiş olması gerekmez.  Personellerin servis aracı ile işyerine/evlerine gidişi sırasında meydana gelen trafik kazası da iş kazası statüsündedir.

Meslek Hastalığı Nedir?

5510 sayılı Kanunun 14. maddesine göre meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.

Bir olayın meslek hastalığı sayılabilmesi için; Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun Kurum tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları, usulüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.

İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirimi Kapsamına Giren Sigortalılar Kimlerdir?

• Hizmet akdi ile çalışanlar (4/a)
• Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile köy ve mahalle muhtarları (4/b)
• Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevlerinde çalışanlar
• Aday çırak, çırak ve stajyerler
• Harp Malulleri ile Vazife Malullüğü aylığı bağlanmış malullerden Kanunun 4. maddesinin 1. fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında çalışanlar
• Türkiye İş Kurumu kursiyerleri
• Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri
• İntörn öğrenciler
• Tarım ve orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışan sigortalılar
• Ek 9 uncu maddede belirtilen şartlarda ev hizmetlerinde çalışan sigortalılar

NOT : 5510 sayılı Kanunun 5. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi kapsamında bulunan çırak ve stajyer öğrenciler ile aynı maddenin (e) bendi kapsamındaki İş-Kur kursiyerlerinin iş kazası geçirmeleri veya meslek hastalığına tutulmaları halinde, söz konusu kişilerin iş kazası ve meslek hastalığı bildiriminin çalıştığı/staj gördüğü işyeri işverenleri tarafından manuel olarak (kâğıt ortamında) yapılması gerekmektedir. Bildirimin yasal süresinde yapılmaması durumunda idari para cezaları, eğitim veya staj gördükleri işyerine uygulanmaktadır.

İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Süreleri

İş kazası işverenlerce kolluk kuvvetlerine derhal, Sosyal Güvenlik Kurumuna da en geç kaza tarihini izleyen 3 işgünü içerisinde bildirilmelidir. Hafta tatili günleri (Cumartesi-Pazar) ile Ulusal Bayram ve Genel Tatil günleri dahil değildir.

Çarşamba günü geçirilen iş kazasında 3 işgünü olan bildirim süresi perşembe günü başlar, pazartesi günü sona erer.

Meslek Hastalığı öğrenildiği tarihten itibaren 3 işgünü içerisinde işverenlerce Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmelidir.

Sigortalının meslek hastalığına tutulduğu Sağlık Kurumu tarafından ilgili SGK Müdürlüğüne bildirilir. SGK Müdürlüğü de işverene çalışanın meslek hastalığına tutulduğunu resmi bir yazı ile bildirir. İşverenler meslek hastalığını yazılı bildirim ile öğrendikleri için söz konusu 3 işgünü olan süre, yazının işverene tebliğ edildiği tarihten itibaren başlar.

Fark

• İş kazasının bildirimi kazanın meydana geldiği tarihi izleyen 3 işgünü içerisinde yapılır. Meslek Hastalığında ise durum işverene SGK tarafından yazılı olarak bildirildiği için işveren tebligatı aldığı günden başlayarak 3 işgünü içerisinde bildirim yapmalıdır.
• İş kazasında olduğu gibi meslek hastalığında da işverenlerin bildirim yükümlülüğü bulunmaktadır. Ancak iş kazasından farklı olarak meslek hastalığının bildirimi Sosyal Güvenlik Kurumunun talebi üzerine yapılır.
• İşçinin meslek hastalığına tutulduğunu bir raporla işverene sunması ve bildirim talebinde bulunması mümkün değildir. Meslek Hastalığı bildirimi özeldir ve SGK tarafından işverene tebliğ edilmesi halinde bildirim yapılır.

Ortak Noktalar

• Bildirim sürelerinde hafta tatil günleri (Cumartesi, Pazar) ile ulusal bayram ve genel tatil günleri hesaba dahil edilmemektedir. İşçinin hafta tatilinin farklı bir gün olması veya işyerinde haftalık çalışma süresinin 5 veya 6 gün olması bu durumu değiştirmez.
• İş kazası ve meslek hastalığı bildirimleri mali tatil kapsamına girmez. Dolayısıyla bildirim süresinin son günü mali tatil süresine rastlasa bile bildirim süresi uzamaz.
• SGK’ya elektronik erişimle ilgili yaşanan sorunlarda bildirim süresi uzamaz.
• İş kazası geçiren personelin istirahat raporu almamış olması kazanın bildirilmemesi anlamına gelmez.

İş Kazası ve Meslek Hastalığının Bildirim Şekli

• Bildirimler e-sigorta kanalıyla https://uyg.sgk.gov.tr/IsvBildirimFormu/welcome.do adresinden yapılabilir.
• İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu ile kâğıt ortamında da yapılabilir.
• Dijital yöntemlerle bildirim, zaman ve kâğıt tasarrufu sağlayacağı için e-sigorta ile bildirim daha sağlıklıdır.